Celiakia (inaczej: glutenozależna choroba trzewna) jest enteropatią zapalną jelita cienkiego i ma podłoże autoimmunologiczne. Objawy choroby wywołuje spożycie glutenu. Przyczyny celiakii wciąż nie zostały w pełni poznane, a leczenie polega na całkowitej eliminacji glutenu z diety.
Celiakia – przyczyny
Celiakia jest chorobą przewlekłą, trwającą przez całe życie pacjenta manifestującą się zaburzeniami trawienia i wchłaniania jelitowego. Choć dokładne przyczyny nie są znane, najważniejszy udział w rozwoju tej choroby ma nieprawidłowa, nadmierna reakcja immunologiczna organizmu na gluten zawarty głównie w zbożach:
- pszenicy;
- życie;
- pszenżycie;
- jęczmieniu;
- owsie.
Współcześnie celiakię diagnozuje się u osób miedzy 30.-50. rokiem życia, dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Gluten to mieszanina białek roślinnych, na które składają się: prolaminy, gluteiny, albuminy oraz globuliny.
Celiakia – objawy
Objawy u chorych na celiakię pojawiają się po spożyciu produktów zawierających gluten. Są nimi:
- bóle brzucha zwykle o charakterze kurczowym;
- nudności i wymioty;
- biegunki;
- zaparcia;
- wzdęcia i uczucie ciężkości w brzuchu.
Objawy celiakii dotyczą jednak nie tylko układu pokarmowego. Przy braku stosowania odpowiedniej diety mają charakter ogólnoustrojowy i stopniowo przechodzą na kolejne układy organizmu. Takimi objawami mogą być:
- utrata masy ciała;
- przewlekłe zmęczenie i osłabienie organizmu;
- tendencja do częstych infekcji;
- niedobory pokarmowe i anemia;
- hipoplazja szkliwa;
- bóle głowy;
- wysypka – charakterystyczna dla choroby Duhringa będącego skórną postacią celiakii;
- niepłodność;
- podwyższenie cholesterolu;
- liczne zaburzenia neurologiczne, w tym neuropatie obwodowe i depresja;
- niski wzrost w przypadku dzieci.
Wraz z celiakią bardzo często współistnieją inne choroby autoimmunologiczne, takie jak cukrzyca typu I, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy.
Nie ma klasycznego zestawu objawów sugerujących celiakię. Powyższe objawy mogą jedynie pomagać w diagnostyce, lecz nigdy jednoznacznie nie wskazują na celiakię. Wymagana jest bardziej szczegółowa diagnostyka.
Celiakia – diagnostyka
Podstawą diagnostyki jest szczegółowy wywiad zdrowotny z pacjentem i analiza zgłaszanych objawów. Na tej podstawie lekarz może zlecić gastroskopię wraz z pobraniem z dwunastnicy czterech wycinków do oceny histopatologicznej. Ważna jest pełna biopsja jelita cienkiego. Uzupełnieniem są badania laboratoryjne, zwłaszcza oznaczenie markerów celiakii:
- przeciwciał przeciwgliadynowych (AGA);
- przeciwciał przeciwko endomysium (EMA);
- przeciwciał przeciwko transglutaminazietkankowej (TTG).
Jako że u pacjentów z celiakią często obserwuje się obniżenie stężenia hemoglobiny, leukocytów, żelaza, sodu, potasu, magnezu, miedzi, cynku, witaminy B12 i kwasu foliowego, podczas badań krwi warto też oznaczyć te parametry. Będzie to pomocne w planowaniu suplementacji.
Celiakia – leczenie
Podstawą leczenia celiakii, pozwalającą na uzyskanie długotrwałej remisji choroby jest dietoterapia. Polega ona na całkowitym wyeliminowaniu glutenu z diety chorego. Udowodniono, że pod wpływem właściwej diety aż u około 85% pacjentów obserwuje się ustępowanie zmian w obrębie błony śluzowej. Należy więc unikać:
- owsa;
- jęczmienia;
- żyta;
- pszenicy;
- pszenżyta;
- orkiszu;
- wszystkich produktów na bazie tych surowców (mąki, kasze, płatki).
Dieta bezglutenowa powinna być ustalona przez dietetyka, aby nie doszło do niedoborów pokarmowych. Szczególnie wartościowe są:
- amarantus;
- kasza jaglana;
- kasza gryczana;
- owoce i warzywa;
- orzechy;
- ziarna;
- pestki.
Źródłem białka chorych jest mleko i jego przetwory. Zalecane są tłuszcze roślinne takie jak oliwa z oliwek czy olej sezamowy. Spośród suplementów diety szczególnie rekomenduje się witaminy z grupy B, których naturalnym źródłem są zboża. W związku z tym na diecie bezglutenowej bardzo częste są ich niedobory. Należy dostarczać je z suplementami diety.
Nieleczona celiakia skutkuje przewlekłym utrzymywaniem się stanu zapalnego w obrębie jelita cienkiego. Do grona najczęstszych powikłań nieprzestrzegania diety bezglutenowej zalicza się zaburzenia wchłaniania wapnia i następczą osteoporozę. Wzrasta też ryzyko rozwoju chłoniaka jelita cienkiego (aż 40-krotnie) oraz zaburzeń psychicznych. Wśród nieleczonych kobiet charakterystyczna jest niewyjaśniona niepłodność i skłonność do poronień. Przy nieleczonej celiakii dochodzi do znacznych niedoborów witaminy K, a więc zaburzeń krzepnięcia krwi.
Polecane produkty:
|
Spirulina w tabletkach 100% naturalna
Spirulina platensis, którą Państwu oferujemy to 100% naturalna, słodkowodna alga o wysokiej zawartości składników odżywczych. Codziennie spożywana dostarcza organizmowi niezbędne substancje wpływające na sprawne funkcjonowanie układów w ciele człowieka. Zobacz więcej... |
|
Spirulina w proszku 100% naturalna
Spirulina w proszku od bioalgi to sproszkowana, 100% alga Spirulina platensis. Doświadczenie i wieloletnie badania sprawiły, że otrzymany produkt jest nie tylko w pełni naturalny, ale również wysokiej jakości i zawiera wysokie stężenie składników odżywczy Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Grzymisławski M., Stankowiak-Kulpa H., Włochal M., Celiakia – standardy diagnostyczne i terapeutyczne 2010 roku, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 1/2010.
- Jarocka-Cyrta E., Choroba trzewna. Patogeneza, diagnostyka serologiczna, nowe metody leczenia, Gastroenterologia Praktyczna, 5/2011.
- Konińska G., Marczewska A., Źródlak M., Celiakia i dieta bezglutenowa, Warszawa 2012.
- Roliński J., Celiakia – problem interdyscyplinarny, Alergia, 2/2016.
- Bierła J., Trojanowska I., Konopka E., Czarnowska E., Sowińska A., Cukrowska B., Diagnostyka celiakii i badania przesiewowe w grupach ryzyka, Journal of Laboratory Diagnostics, 3/2016.
- Giezowska H., Giezowski D., Choroba trzewna – patogeneza, diagnostyka, leczenie i możliwości działań profilaktycznych, Problemy Higieny i Epidemiologii, 4/2014.
