Tłoczenie oleju jest metodą polegającą na jego pozyskiwaniu z nasion, miąższu owoców, orzechów lub innych roślinnych surowców oleistych za pomocą wyciskania czy wygniatania. Współcześnie najczęściej posługuje się przy tym specjalnymi narzędziami i urządzeniami, co skraca czas tłoczenia i pozwala otrzymać wysokiej jakości produkt. Oleje tłoczone na zimno wykorzystuje się zarówno w gastronomii, jak i kosmetologii czy farmakologii.
Tłoczenie oleju – na czym polega?
Tłoczenie to bez wątpienia najprostsza (i jednocześnie najstarsza) metoda wydobywania oleju z oleistych surowców roślinnych. Aktualnie do tłoczenia wykorzystuje się niemal wyłącznie prasy ślimakowe. Kluczowymi zaletami tłoczenia są:
- praktycznie brak zanieczyszczania środowiska;
- bardzo niskie koszty inwestycyjne;
- bezpieczeństwo produkcji (brak niebezpiecznych rozpuszczalników).
Wszystko to sprawia, że tłoczenie olejów roślinnych jest bezpieczne zarówno dla pracowników, jak i środowiska naturalnego, zaś otrzymane produkty mogą z powodzeniem być spożywane także przez dzieci czy kobiety ciężarne. Podstawową wadą jest jednak znacznie niższa wydajność, czyli mniejszy uzysk oleju w porównaniu do ekstrakcji.
Za najkorzystniejsze dla zdrowia uznaje się tłoczenie oleju na zimno. W jego trakcie temperatura oleju nie powinna przekraczać 40-50°C, co pozwala na uzyskanie produktu o bardzo dobrej jakości, bez konieczności stosowania procesów rafinacyjnych (powodujących zmniejszenie jakości odżywczej oleju). Proces tłoczenia oleju na zimno określa się jako zachowawczy, tzn. nie powodujący zmian jakościowych w wydobywanym oleju. Z kolei wytłok z tłoczenia na zimno może być z powodzeniem stosowany jako pasza, co jest dodatkową zaletą tej metody.
Tłoczenie oleju – etapy
Tłoczenie oleju można przedstawić w skrócie w następujących etapach:
- usuwanie zanieczyszczeń metalowych za pomocą elektromagnesu;
- rozdrabnianie nasion przez walce płatkujące;
- kondycjonowanie nasion i ich ogrzanie (jedynie w wersji na gorąco);
- tłoczenie miazgi nasiennej za pomocą prasy ślimakowej;
- filtracja wytłoczonego oleju przez różne typy pras dobrane indywidualnie przez producenta.
Wszystko to jest banalnie proste i niewymagające, co sprawia, że urządzenia do tłoczenia są stosunkowo tanie i można je stosować na małą skalę i w stosunkowo prymitywnych warunkach. Jedynie w niektórych przypadkach tłoczenie oleju poprzedza się pewnymi procesami, których celem jest poprawa wydajności procesu i polepszenie jakości oleju i wytłoków. Podstawowym przykładem takiego procesu jest ekstruzja.
Zobacz również: Oleje nierafinowane.
Oleje tłoczone na zimno – właściwości zdrowotne
Spośród wszystkich dostępnych na rynku polskim olejów największą popularnością cieszą się oleje tłoczone na zimno różnych gatunków m.in.:
- olej rzepakowy;
- olej słonecznikowy;
- olej lniany;
- olej sojowy;
- olej sezamowy;
- olej arachidowy;
- olej kukurydziany;
- olej z pestek dyni
- olej z pestek winogron;
- oliwa z oliwek.
Rodzajów tych jest jednak znacznie więcej, m.in. olej z pestek malin, olej konopny, olej z wiesiołka, olej z ostropestu, olej z czarnuszki siewnej. Z żywieniowego punktu widzenia oleje tłoczone na zimno są wręcz niezbędne dla zachowania zdrowia fizycznego i psychicznego oraz urody. Zawierają w swoim składzie cenne kwasy tłuszczowe nienasycone, zwłaszcza Omega 3 i Omega 6, ale także Omega 9, o których mówi się w coraz szerszym kontekście. Dodatkowo zawierają m.in.:
- karotenoidy;
- tokoferole (potocznie: witamina E);
- witaminę A;
- witaminy z grupy B;
- skwalen;
- polifenole.
Uzupełnieniem składu są minerały i enzymy.
Oleje tłoczone na zimno poprawiają pamięć i koncentrację, utrzymują dobrą kondycję skóry, włosów i paznokci, uczestniczą w procesach gojenia się ran, wzmacniają chrząstkę stawową oraz pozytywnie wpływają na mikroflorę jelitową. Dodatkowo utrzymują właściwe ciśnienie tętnicze i glikemię, obniżając poziom cholesterolu LDL. Mogą też zmniejszać ryzyko chorób cywilizacyjnych.
Polecane produkty:
![]() |
Olej z czarnuszki
Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Obiedzińska A., Waszkiewicz-Robak B., Oleje tłoczone na zimno jako żywność funkcjonalna, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2012, 1 (80), 27 – 44.
- Wroniak M., Łukasik D., Maszewska M., Porównanie stabilności oksydatywnej wybranych olejów tłoczonych na zimno z olejami rafinowanymi, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2006, 1 (46) Supl., 214 – 221.
- Krygier K., Wroniak M., Dobczyński K., Kiełt I., Grześkiewicz S., Obiedziński M., Charakterystyka wybranych rynkowych olejów roślinnych tłoczonych na zimno, Rośliny Oleiste, XIX/1998.