Tłuszcze roślinne

Tłuszcze roślinne to tłuszcze w znacznej większości niezwykle bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, które są podstawą zbilansowanej, zdrowej diety każdego człowieka. Są kluczowe m.in. do budowy i prawidłowego funkcjonowania błon biologicznych, gromadzenia energii zapasowej oraz odpowiedzi komórek na różnorodne czynniki stresowe. Jak wskazuje nazwa, ich dobrymi źródłami są produkty pochodzenia roślinnego.

Tłuszcze roślinne – charakterystyka

Oleje magazynowane w komórkach roślinnych w formie triacylogliceroli (TAG) stanowią najważniejszy materiał zapasowy w tych organizmach. Pełnią istotną funkcję również w życiu człowieka. TAG ulegają gromadzeniu w wyspecjalizowanych organellach nazywanych kroplami tłuszczowymi, zlokalizowanych głównie w organach i tkankach spichrzowych roślin, takich jak nasiona oleiste czy owoce. Tłuszcze roślinne pozyskuje się głównie z nasion, np.:

• słonecznika;
• soi;
• rzepaku;
• siemienia lnianego;
• czarnuszki siewnej;
• innych roślin oleistych.

Źródłami są też orzechy, np.:

• orzechy kokosowe;
• orzechy włoskie;
• orzechy arachidowe;
• orzechy makadamia.

W przypadku owoców tłuszcze mogą być pozyskiwane z ich miąższu, co ma miejsce zwłaszcza w przypadku rokitnika czy awokado. Ostatnimi czasy rosnącą popularnością cieszą się oleje roślinne z zarodków, takie jak olej z zarodków pszenicy czy olej z otrębów ryżowych.

Tłuszcze pochodzenia roślinnego stanowią głównie źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), w związku z czym większość z nich w temperaturze pokojowej występuje w formie płynnej. Wyjątkiem jest olej kokosowy pozyskiwany z orzecha kokosowego, który jest bogaty w nasycone kwasy tłuszczowe, w temperaturze pokojowej jest więc ciałem stałym. Tłuszcze roślinne nie rozpuszczają się w wodzie. Są wykorzystywane zarówno w celach kosmetycznych (do pielęgnacji skóry, włosów i paznokci), jak i w celach gastronomicznych czy jako suplementy diety.

Tłuszcze roślinne – właściwości prozdrowotne

Tłuszcze roślinne są źródłem energii, zawierają też szereg witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (witamina A, witamina D, witamina E, witamina K). Te zaś korzystnie oddziałują na cały organizm, odżywiając go, wzmacniając kości i stawy, działając antyoksydacyjnie, obniżając ryzyko chorób cywilizacyjnych. Tłuszcze roślinne są niezbędne do właściwego funkcjonowania całego układu nerwowego już od momentu życia płodowego. Odpowiadają za pamięć, koncentrację i przekaźnictwo nerwowe. NNKT są elementem budulcowym błon komórkowych wszystkich komórek w organizmie. W szczególnie dużych ilościach odnotowuje się je w neuronach (komórkach układu nerwowego) oraz w komórkach siatkówki oka.

Tłuszcze te wspierają ponadto prawidłowe widzenie, również o zmroku. Są jednym z podstawowych składników diety śródziemnomorskiej, uznawanej za najkorzystniejszą dla zachowania zdrowia serca. Ich regularne spożycie znacznie zmniejsza ryzyko poważnych chorób, także sercowo-naczyniowych i o podłożu psychicznym. Niedobory NNKT w organizmie dzieci skutkują m.in.:

• zaburzeniami widzenia i częstszym występowaniem wad wzroku;
• gorszym rozwojem neurologicznym, w tym różnego stopnia opóźnieniami w rozwoju intelektualnym;
• zaburzeniami funkcji poznawczych;
• wysypkami skórnymi, zmianami dermatologicznymi;
• zahamowaniem wzrostu;
• obniżoną odpornością organizmu.

Natomiast niedobór NNKT u osób dorosłych może doprowadzić do wystąpienia:

• znacznego spadku odporności;
• bezpłodności;
• problemów skórnych, łamliwości włosów;
• przedwczesnej demencji;
• problemów z pamięcią, koncentracją i koordynacją;
• depresji;
• agresji;
• problemów trawiennych;
• chorób sercowo-naczyniowych, w tym nadciśnienia tętniczego i miażdżycy;
• podatności na alergie.

Tłuszcze roślinne powinny być spożywane codziennie, przy czym należy pamiętać, że podaż kwasów Omega 3 powinna być znacznie wyższa niż podaż omega 6.

Tłuszcze roślinne – zastosowanie w kuchni

Tłuszcze roślinne nadają się jako zdrowy i smaczny dodatek do surówek, sałatek, dań jednogarnkowych. Wiele osób stosuje je do przystawek (np. skropienia takim olejem pomidorów, serów, grillowanych warzyw, a nawet wędlin), jak również dań na bazie makaronu. Oleje roślinne mogą być składnikiem owsianek i kanapek, pieczonych ryb, dań mącznych. Skropić nimi można pierogi, kopytka, wytrawne naleśniki. Oliwa z oliwek jest natomiast idealnym dodatkiem do pizzy, będąc klasycznym rozwiązaniem zwłaszcza w kuchni włoskiej. Ważne, aby nie poddawać tłuszczów roślinnych działaniom wysokich temperatur. Nie stosuje się je więc do smażenia, pieczenia, gotowania czy grillowania.

Omega 3 – olej roślinny 100% naturalny Omega 3 od bioalgi to naturalny suplement diety, który uzupełnia codzienną dietę m.in. w mikroelementy zawarte oleju z nasion pachnotki zwyczajnej (Perilla frutescens). Stanowi przede wszystkim źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Dutkowska A., Rachoń D., Rola kwasów tłuszczowych n-3 oraz n-6 w prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego, Choroby Serca i Naczyń, 3/2015.
2. Bojarowicz H., Woźniak B., Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę, Problemy Higieny i Epidemiologii, 4/2008.