Właściwości czarnuszki

Właściwości czarnuszki są coraz bardziej doceniane nie tylko w Polsce. Czarnuszka (nigella sativa) występuje w Europie Południowej, Afryce Północnej i Azji Południowo-Zachodniej. Jest uprawiana także w Polsce. Może być spożywana w postaci nasion, nalewek, odwaru czy olejów.

Co zawiera olej z czarnuszki?

Badania przeprowadzone w celu określenia składu czarnuszki wykazały obecność oleju roślinnego, białek, alkaloidów, saponin, flawonoidów i olejku eterycznego.

Skład może się różnić w zależności od pochodzenia rośliny, jednak za jej najważniejszy składnik zawsze uznaje się tymochinon, tymohydrochinon, ditymochinon, tymon, p-cymen i karwakrol. Nasiona są bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe (głównie linolowy, oleinowy i eikozadeinowy).

Na koniec warto wspomnieć, że czarnuszka zawiera również witaminy (między innymi z grupy B) i sole (Fe, Ca, K, Zn, P, Cu).

Właściwości czarnuszki

Nalewkę na bazie czarnuszki stosuje się w przypadkach niestrawności, braku apetytu, biegunki i wykwitów skórnych, natomiast olej wykazuje między innymi działanie antyseptyczne. Zarówno nasiona jak i olej ze względu na niski poziom toksyczności znajdują zastosowanie w przemyśle spożywczym jako dodatek do ciast, pieczywa, a także jako substancja aromatyzująca oraz konserwująca.

Przeciwbakteryjne właściwości czarnuszki

Badania nad antybakteryjnym działaniem nasion czarnuszki rozpoczęto w XX wieku. Właściwości te przypisuje się składnikom chinonowym. Tymochinon ma bowiem potwierdzone działanie przeciwbakteryjne, wzmacnia także działanie antybiotyków.

Zauważono także, że ekstrakt eterowo-etylowy obecny w nasionach hamuje wzrost szczepów bakterii gram-dodatnich i gram-ujemnych.

Przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze właściwości czarnuszki

Nasiona czarnuszki mogą znaleźć zastosowanie w leczeniu grzybiczych zakażeń skóry, ponieważ składniki w nich zawarte silnie działają na grzyby drożdżoidalne. Między innymi właśnie z tego względu roślinę wykorzystuje się jako środek konserwujący w przemyśle spożywczym.

Badania na zwierzętach udowodniły skuteczność czarnuszki w leczeniu pasożytów. Regularnie stosowana doprowadza ona do zmniejszenia liczby przywr w wątrobie oraz do zmniejszenia ilości złożonych jajeczek w wątrobie i jelitach. Czarnuszka znajduje również zastosowanie w leczeniu tasiemca.

Przeciwutleniające i antynowotworowe właściwości czarnuszki

Składniki rośliny odznaczają się wysoką aktywnością przeciwutleniającą na poziomie komórkowym. Mechanizm działania przeciwnowotworowego może polegać na hamowaniu syntezy kwasów nukleinowych i metastazy, wpływie na cykl komórkowy, hamowaniu angiogenezy, immunostymulacji i pobudzaniu limfocytów oraz makrofagów.

Odwar z nasion hamuje wzrost linii komórek rakowych nowotworu wątroby, okrężnicy i kostniakomięsaka.

Przeciwcukrzycowe właściwości czarnuszki

W wyniku przewlekłej hiperglikemii dochodzi do wzrostu poziomu stresu oksydacyjnego i spadku zdolności usuwania wolnych rodników. Substancje obecne w czarnuszce zmniejszają poziom glukozy we krwi i znacząco zwiększają poziom insuliny oraz dysmutazy ponadtlenkowej. Olej przywraca prawidłowy poziom insuliny, jednak nie ma wpływu na normalizację poziomu glukozy we krwi.

Ekstrakt wodny z czarnuszki i zawarty w niej tymochinon wykazują właściwości terapeutyczne i ochronne przy cukrzycy, ponieważ zmniejszają stres oksydacyjny, co z kolei przyczynia się do ochrony i naprawy komórek beta trzustki.

Pozostałe właściwości obejmują działanie:

• przeciwzapalne – czarnuszka powoduje spadek poziomu cytokin Th2, eozynofilów w płucach i łagodzi reakcje zapalne dróg oddechowych
• ochronne na błonę śluzową żołądka
• hepatoochronne
• obniżanie ciśnienia tętniczego krwi
• zmniejszanie podwyższonego poziomu glukozy we krwi
• zwiększanie proliferacji komórek miąższu śledziony w sposób zależny od dawki

Olej z czarnuszki Czarnuszka to wszechstronny, naturalny produkt o potwierdzonym, niezwykle szerokim działaniu. Wykazuje właściwości m.in. antyseptyczne, antywirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwalergiczne ... Zobacz więcej...

Bibliografia:

1. Mańkowska D., Bylka W., Nigella sativa L. – związki czynne, aktywność biologiczne, Herba polonica, 1/2009.
2. Borusiewicz M., Janeczko Z., Nigella sativa L. – roślinny surowiec o wlaściwościach plejotropowych, Postępy Fitoterapii, 4/2015.
3. Adamska A., Ochocka R., Nigella sativa źródłem związków bioaktywnych, Postępy Fitoterapii, 2/2016.